ทำพินัยกรรม

# วิธีทำพินัยกรรมที่ถูกต้องตามกฎหมาย: คู่มือฉบับสมบูรณ์ 2025 พินัยกรรมเป็นเอกสารสำคัญที่ช่วยให้คุณกำหนดผู้รับมรดกตามความประสงค์ และป้องกันข้อพิพาทในครอบครัวหลังจากเสียชีวิต บทความนี้จะอธิบายทุกอย่างที่คุณต้องรู้เกี่ยวกับการทำพินัยกรรม ## พินัยกรรมคืออะไร? พินัยกรรมคือเอกสารทางกฎหมายที่บุคคลทำขึ้นเพื่อระบุความประสงค์ในการแบ่งทรัพย์สินหลังจากเสียชีวิต โดยสามารถกำหนดได้ว่าใครจะได้รับทรัพย์สินอะไรบ้าง แม้ว่าบุคคลนั้นจะไม่ใช่ทายาทโดยธรรมก็ตาม ประโยชน์ของพินัยกรรม ได้แก่ สามารถกำหนดผู้รับมรดกตามใจ, ป้องกันข้อพิพาทในครอบครัว, คุ้มครองคนที่เรารัก เช่น คู่ครอง บุตรบุญธรรม, และลดปัญหาการแบ่งทรัพย์สินที่ซับซ้อน ## ประเภทของพินัยกรรม กฎหมายไทยกำหนดพินัยกรรมไว้ 5 ประเภท แต่ละประเภทมีเงื่อนไขและข้อกำหนดที่แตกต่างกัน ### พินัยกรรมธรรมดา เป็นพินัยกรรมที่ผู้ทำพินัยกรรมเขียนเองหรือให้ผู้อื่นเขียน แล้วลงลายมือชื่อผู้ทำพินัยกรรมต่อหน้าพยานอย่างน้อย 2 คน ซึ่งต้องลงลายมือชื่อรับรองด้วย ข้อดี คือ ทำได้ง่าย ไม่มีค่าใช้จ่าย สะดวกรวดเร็ว ข้อเสีย คือ เสี่ยงต่อการปลอมแปลง อาจมีข้อโต้แย้งเรื่องความถูกต้อง และต้องระวังเรื่องการเขียนให้ถูกต้องชัดเจน ### พินัยกรรมเขียนเอง เป็นพินัยกรรมที่ผู้ทำพินัยกรรมเขียนด้วยลายมือตัวเองทั้งหมด และลงลายมือชื่อพร้อมวันเดือนปีที่ทำ ไม่ต้องมีพยาน ข้อดี คือ เป็นความลับ ไม่มีใครรู้เลย, ทำได้เองโดยลำพัง, และไม่มีค่าใช้จ่าย ข้อเสีย คือ ต้องเขียนเองทั้งหมด ห้ามพิมพ์, เสี่ยงต่อการสูญหายหรือถูกทำลาย, และหากลายมือไม่ชัดเจนอาจมีข้อโต้แย้ง ### พินัยกรรมเอกสารฝ่ายเทศะบาล เป็นพินัยกรรมที่ทำต่อหน้าพนักงานเจ้าหน้าที่ของรัฐ เช่น นายอำเภอ ปลัดอำเภอ หัวหน้าฝ่ายปกครอง โดยผู้ทำพินัยกรรมบอกความประสงค์ ให้เจ้าหน้าที่เขียน แล้วอ่านให้ฟังต่อหน้าพยาน 2 คน และทุกคนลงลายมือชื่อ ข้อดี คือ มีความน่าเชื่อถือสูง, มีเจ้าหน้าที่รัฐเป็นสักขีพยาน, ยากต่อการปลอมแปลง ข้อเสีย คือ ไม่เป็นความลับ, ต้องเสียค่าธรรมเนียม, และต้องไปที่สำนักงาน ### พินัยกรรมด้วยวาจาในยามคับขัน เป็นพินัยกรรมที่ทำในสถานการณ์ฉุกเฉิน เช่น ใกล้ตาย โดยบอกความประสงค์ต่อหน้าพยานอย่างน้อย 2 คน ซึ่งต้องทำเป็นหนังสือบันทึกภายใน 7 วัน พินัยกรรมประเภทนี้ใช้ได้เฉพาะในกรณีฉุกเฉินเท่านั้น และจะสิ้นผลหากผู้ทำพินัยกรรมรอดชีวิตเกิน 2 เดือนนับจากวันที่ทำ ### พินัยกรรมลับ เป็นพินัยกรรมที่ผู้ทำพินัยกรรมเขียนเอง หรือให้คนอื่นเขียน แล้วลงลายมือชื่อ จากนั้นนำไปมอบต่อหน้าพนักงานเจ้าหน้าที่และพยาน 2 คน โดยไม่ต้องเปิดเผยเนื้อหา ข้อดี คือ เนื้อหาเป็นความลับ, มีความน่าเชื่อถือ เพราะมอบต่อหน้าเจ้าหน้าที่ ข้อเสีย คือ ขั้นตอนซับซ้อน และต้องเสียค่าธรรมเนียม ## วิธีทำพินัยกรรมธรรมดา (แนะนำสำหรับคนทั่วไป) พินัยกรรมธรรมดาเป็นประเภทที่นิยมใช้มากที่สุด เพราะทำได้ง่าย ไม่มีค่าใช้จ่าย นี่คือขั้นตอนการทำ ### ขั้นตอนที่ 1: เตรียมข้อมูลทรัพย์สิน จดบันทึกทรัพย์สินทั้งหมดที่คุณมี ได้แก่ อสังหาริมทรัพย์ เช่น ที่ดิน บ้าน คอนโด, เงินฝาก, หุ้น พันธบัตร, รถยนต์, เครื่องประดับ ทองคำ, และทรัพย์สินอื่นๆ ที่มีค่า นอกจากนี้ ควรจดบันทึกหนี้สินด้วย เพราะผู้รับมรดกจะต้องรับทั้งทรัพย์สินและหนี้สิน ### ขั้นตอนที่ 2: กำหนดผู้รับมรดก คิดให้ดีว่าต้องการให้ใครได้รับทรัพย์สินอะไร สามารถกำหนดได้เป็นสัดส่วน เช่น ให้บุตรคนโต 50% บุตรคนเล็ก 30% คู่ครอง 20% หรือกำหนดเป็นทรัพย์สินเฉพาะ เช่น ให้บุตรคนโตได้บ้าน ให้บุตรคนเล็กได้ที่ดิน ควรระบุชื่อ-นามสกุล หมายเลขบัตรประชาชน และความสัมพันธ์ให้ชัดเจน เพื่อหลีกเลี่ยงความสับสน ### ขั้นตอนที่ 3: เลือกพยาน เลือกพยานอย่างน้อย 2 คน ที่ต้องไม่ใช่ผู้รับมรดก, อายุ 20 ปีขึ้นไป, มีสติสัมปัชญะสมบูรณ์ และควรเป็นคนที่เชื่อถือได้ จะเป็นญาติ เพื่อน หรือเพื่อนบ้านก็ได้ ### ขั้นตอนที่ 4: เขียนพินัยกรรม พินัยกรรมต้องมีข้อความครบถ้วน ดังนี้ คำว่า "พินัยกรรม" หรือ "หนังสือพินัยกรรม" ที่ชัดเจน, วัน เดือน ปี ที่ทำพินัยกรรม (ให้ใช้ปี พ.ศ.), ชื่อ-นามสกุล เลขบัตรประชาชน ที่อยู่ ของผู้ทำพินัยกรรม, รายการทรัพย์สินและการแบ่งให้ผู้รับมรดก, ชื่อ-นามสกุล ที่อยู่ของผู้รับมรดกแต่ละคน, การแต่งตั้งผู้จัดการมรดก (ถ้ามี), และคำว่า "ฉันทำพินัยกรรมนี้ด้วยความสมัครใจ" ### ขั้นตอนที่ 5: ลงลายมือชื่อ ผู้ทำพินัยกรรมลงลายมือชื่อต่อหน้าพยานทั้งสองคนพร้อมกัน จากนั้นพยานทั้ง 2 คนลงลายมือชื่อรับรองด้วย ต้องทำในวัน เวลา เดียวกัน ### ขั้นตอนที่ 6: เก็บรักษาพินัยกรรม เก็บพินัยกรรมไว้ในที่ปลอดภัย เช่น ตู้เซฟ, ฝากไว้กับทนายความ, ฝากไว้กับคนที่เชื่อใจ, หรือฝากไว้ที่สำนักงานเทศบาล ควรบอกญาติสนิทว่าเก็บไว้ที่ไหน เพื่อให้หาได้เมื่อถึงเวลา แต่ไม่ต้องเปิดเผยเนื้อหา ## ตัวอย่างพินัยกรรมธรรมดา นี่คือตัวอย่างพินัยกรรมธรรมดาที่เขียนอย่างถูกต้อง ``` พินัยกรรม ข้าพเจ้า นายสมชาย ใจดี เลขประจำตัวประชาชน 1-XXXX-XXXXX-XX-X อยู่บ้านเลขที่ 123 หมู่ที่ 5 ตำบลบางกอก อำเภอเมือง จังหวัดกรุงเทพมหานคร ข้าพเจ้ามีสติสัมปัชญะสมบูรณ์ ทำพินัยกรรมนี้ด้วยความสมัครใจ โดยไม่มีผู้ใดบังคับหรือหลอกลวง ณ วันที่ 7 ธันวาคม พ.ศ. 2568 ข้าพเจ้ามีความประสงค์จะแบ่งทรัพย์สินของข้าพเจ้าดังต่อไปนี้: 1. ที่ดินพร้อมสิ่งปลูกสร้าง โฉนดเลขที่ XXX เลขที่ดิน XXX ตั้งอยู่ที่ตำบลบางกอก อำเภอเมือง จังหวัดกรุงเทพมหานคร ให้แก่ นางสาวสมหญิง ใจดี บุตรสาวของข้าพเจ้า เลขประจำตัวประชาชน 1-XXXX-XXXXX-XX-X 2. เงินฝากธนาคารกรุงเทพ บัญชีออมทรัพย์เลขที่ XXX-X-XXXXX-X ให้แก่ นายสมศักดิ์ ใจดี บุตรชายของข้าพเจ้า เลขประจำตัวประชาชน 1-XXXX-XXXXX-XX-X 3. รถยนต์ยี่ห้อ โตโยต้า รุ่น คัมรี่ ทะเบียน XXX-XXXX กรุงเทพมหานคร ให้แก่ นายสมศักดิ์ ใจดี บุตรชายของข้าพเจ้า เลขประจำตัวประชาชน 1-XXXX-XXXXX-XX-X 4. ทรัพย์สินอื่นๆ ที่เหลือทั้งหมด ให้แบ่งเท่าๆ กันระหว่าง นางสาวสมหญิง ใจดี และ นายสมศักดิ์ ใจดี ข้าพเจ้าแต่งตั้งให้ นางสมใจ รักดี เลขประจำตัวประชาชน 1-XXXX-XXXXX-XX-X เป็นผู้จัดการมรดกของข้าพเจ้า ลงชื่อ ................................. ผู้ทำพินัยกรรม (นายสมชาย ใจดี) ลงชื่อ ................................. พยาน (.................................) ลงชื่อ ................................. พยาน (.................................) ``` ## ข้อห้ามและข้อควรระวัง มีข้อห้ามและข้อควรระวังหลายประการที่ต้องทราบ ### สิ่งที่ห้ามทำในพินัยกรรม **ห้ามเอาเปรียบทายาทโดยธรรมที่จำเป็น** คู่สมรส, บิดา มารดา, และบุตรที่ยังไม่บรรลุนิติภาวะ เป็นทายาทโดยธรรมที่จำเป็น มีสิทธิได้รับมรดกอย่างน้อยครึ่งหนึ่งของส่วนแบ่งที่พึงได้ตามกฎหมาย ไม่สามารถตัดสิทธิ์ทั้งหมดได้ **ห้ามใส่เงื่อนไขที่ผิดกฎหมายหรือขัดต่อศีลธรรม** เช่น ห้ามแต่งงาน, ห้ามนับถือศาสนา, บังคับให้ทำผิดกฎหมาย เงื่อนไขเหล่านี้ถือเป็นโมฆะ **ห้ามให้พยานเป็นผู้รับมรดก** หากให้พยานเป็นผู้รับมรดก ส่วนที่พยานคนนั้นควรได้จะเป็นโมฆะ ### ข้อควรระวัง **ภาษามรดก** ผู้รับมรดกต้องเสียภาษีมรดก 10% สำหรับมรดกที่เกิน 100 ล้านบาท (หลังหักยกเว้น) ควรปรึกษาทนายหรือนักบัญชีเพื่อวางแผนภาษี **ทรัพย์สินสมรส** หากเป็นทรัพย์สินสมรส ต้องได้รับความยินยอมจากคู่สมรสก่อนทำพินัยกรรม มิฉะนั้นคู่สมรสมีสิทธิโต้แย้งได้ **การเปลี่ยนแปลงพินัยกรรม** หากต้องการแก้ไข สามารถทำพินัยกรรมฉบับใหม่ได้ตลอดเวลา โดยพินัยกรรมฉบับใหม่จะยกเลิกฉบับเก่าโดยอัตโนมัติ **การเพิกถอนพินัยกรรม** สามารถเพิกถอนได้ตลอดเวลาโดยทำหนังสือเพิกถอน หรือทำลายพินัยกรรม หรือทำพินัยกรรมฉบับใหม่ **การจดทะเบียนพินัยกรรม** แม้พินัยกรรมธรรมดาไม่จำเป็นต้องจดทะเบียน แต่สามารถนำไปจดทะเบียนที่สำนักงานเทศบาลได้ เพื่อความมั่นใจ ค่าธรรมเนียมประมาณ 50-200 บาท ## ความแตกต่างระหว่างพินัยกรรมกับการให้ การให้ (Donation) และพินัยกรรม (Will) แตกต่างกันดังนี้ **การให้** มีผลทันทีที่ให้, ผู้ให้ต้องมีชีวิตอยู่, สามารถเพิกถอนได้ยาก, และต้องเสียภาษีในบางกรณี **พินัยกรรม** มีผลหลังผู้ทำพินัยกรรมเสียชีวิต, สามารถเปลี่ยนแปลงหรือยกเลิกได้ตลอดเวลา, และมีภาษีมรดก (หากเกิน 100 ล้านบาท) สำหรับคนที่มีทรัพย์สินมาก ควรปรึกษาผู้เชี่ยวชาญเพื่อวางแผนภาษีและการถ่ายโอนทรัพย์สิน ## คำถามที่พบบ่อย **ถาม: พินัยกรรมจำเป็นต้องมีทนายทำให้ไหม?** ตอบ: ไม่จำเป็น สามารถทำเองได้ แต่หากทรัพย์สินมีมูลค่าสูงหรือซับซ้อน ควรปรึกษาทนาย **ถาม: ทำพินัยกรรมแล้วยังขายทรัพย์สินได้ไหม?** ตอบ: ได้ เจ้าของทรัพย์สินยังสามารถทำอะไรกับทรัพย์สินได้ตามปกติ พินัยกรรมมีผลเฉพาะเมื่อเสียชีวิตเท่านั้น **ถาม: ทำพินัยกรรมหลายฉบับได้ไหม?** ตอบ: ได้ แต่ฉบับล่าสุดจะเป็นฉบับที่ใช้ และจะยกเลิกฉบับเก่าโดยอัตโนมัติในส่วนที่ขัดแย้งกัน **ถาม: ถ้าไม่ทำพินัยกรรมจะเป็นอย่างไร?** ตอบ: ทรัพย์สินจะแบ่งตามกฎหมาย โดยทายาทโดยธรรมจะได้รับตามลำดับที่กำหนด ซึ่งอาจไม่ตรงกับความประสงค์ของผู้ตาย ## สรุป พินัยกรรมเป็นเครื่องมือสำคัญในการวางแผนการแบ่งมรดก ช่วยให้คุณสามารถกำหนดอนาคตของทรัพย์สินได้ด้วยตัวเอง และป้องกันข้อพิพาทในครอบครัว การทำพินัยกรรมไม่ยาก แต่ต้องทำอย่างถูกต้องตามกฎหมายจึงจะมีผลบังคับใช้ สิ่งสำคัญคือต้องใช้ภาษาที่ชัดเจน ระบุรายละเอียดครบถ้วน มีพยานที่เหมาะสม และเก็บรักษาไว้อย่างปลอดภัย หากคุณมีทรัพย์สินมากหรือสถานการณ์ซับซ้อน ควรปรึกษาทนายความเพื่อให้มั่นใจว่าพินัยกรรมของคุณมีผลบังคับใช้ได้ และเป็นไปตามความประสงค์ ## ต้องการคำปรึกษาเรื่องพินัยกรรม? หากคุณต้องการความช่วยเหลือในการทำพินัยกรรม หรือต้องการให้ทนายตรวจสอบพินัยกรรมของคุณว่าถูกต้องตามกฎหมายหรือไม่ เรามีทนายความผู้เชี่ยวชาญด้านกฎหมายมรดกพร้อมให้คำปรึกษา ติดต่อเราได้ทันทีเพื่อรับบริการที่เชี่ยวชาญและเชื่อถือได้ **บทความที่เกี่ยวข้อง:** - การแบ่งมรดกตามกฎหมาย: ทายาทโดยธรรมและสิทธิที่ควรรู้ - ผู้จัดการมรดก: บทบาท หน้าที่ และวิธีแต่งตั้ง - ภาษีมรดก: วิธีคำนวณและการวางแผนภาษี *หมายเหตุ: ข้อมูลในบทความนี้เป็นเพียงคำแนะนำทั่วไป สำหรับกรณีเฉพาะควรปรึกษาทนายความ* **คำสำคัญ:** พินัยกรรม, ทำพินัยกรรม, วิธีเขียนพินัยกรรม, แบ่งมรดก, กฎหมายมรดก, ทนายมรดก